ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ

Ο νομός Ευρυτανίας δεν άνηκε εκκλησιαστικά σε μία μόνο μητρόπολη. Τα χωριά της βορειοδυτικής  Ευρυτανίας :  Γρανίτσα, Λιθοχώρι, Ραπτόπουλο, Πρασιά, Κέδρα, Λεπιανά, Δαφνούλα, Ιτέα, Τοπόλιανα, Βελαώρα και Σιβίστα και όλη η ευρύτερη περιοχή άνηκαν σύμφωνα με γραπτές πηγές που φτάνουν πίσω στο χρόνο έως τον 10ο μ.Χ. αι., στην Επισκοπή Ραδοβισδίου και ουδέποτε στην Επισκοπή Λιτζάς και Αγράφων! Η Επισκοπή Ραδοβισδίου ήταν μία εκκλησιαστική επαρχία, η οποία αποτελείτο από 45 περίπου χωριά από τη Γέφυρα του Κοράκου μέχρι τη Γέφυρα της Τατάρνας υποκείμενη στη Μητρόπολη Λαρίσης. Περιλάμβανε μέρος της επαρχίας του Βάλτου (Αιτωλοακαρνανίας), μέρος των Δυτικών Αγράφων και από το νομό της Άρτας ολόκληρο τον Δήμο Τετραφυλλίας και μέρος του Δήμου Ηρακλείας. Η έδρα της Επισκοπής Ραδοβισδίου βρισκόταν στο χωριό Μάραθος της Αργιθέας, (πρώην Αραχωβίτσα), εκεί που συνδέονται οι νομοί Άρτας και Καρδίτσας.  (πρβλ. Γρηγόριος Ρεγκούτας, ο τελευταίος επίσκοπος Ραδοβισδίου, Βασ. Χαλαστάνη).

Από τον 10ο αιώνα συναντάμε για πρώτη φορά την ονομασία επισκοπή Λιτζάς και Αγράφων,(Τα Άγραφα στη διαδρομή της ιστορίας, Τομ. Α΄,σελ. 129). Τόσο στη Βυζαντινή εποχή, όσο και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας  η επισκοπή καλείται «Λιτζάς και Αγράφων» και υπάγεται στη δικαιοδοσία του Μητροπολίτη Λαρίσης μέχρι το 1833, όπως αναφέρει σε μελέτη του ο σημαντικός ιστορικός του τόπου μας Πάνος Βασιλείου. (Η Επισκοπή Λιτζάς και Αγράφων, Αθήνα 1960). Η Μητρόπολη Λαρίσης χωρίζονταν  τότε σε 16 επισκοπές, μεταξύ αυτών και η Λιτζάς και Αγράφων, στην οποία υπάγοταν εκκλησιαστικά ολόκληρη η περιοχή των Αγράφων, μερικά Θεσσαλικά χωριά και η υπόλοιπη περιοχή της Ευρυτανίας.

Μετά την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό, με διάταγμα της 20-11/1833 μετονομάστηκε σε επισκοπή  Καλλιδρόμης και έγινε ανεξάρτητη μέχρι το 1842, με έδρα το Καρπενήσι. Στη συνέχεια έγινε υπαγωγή της Ευρυτανίας υπό τον Μητροπολίτη Ναυπακτίας, οπότε και πήρε η Μητρόπολη επωνυμία Ναυπακτίας και Ευρυτανίας, ως έδρα το χειμώνα τη Ναύπακτο και το καλοκαίρι το Καρπενήσι.

Το 1900 βρίσκουμε την αυτόνομη επισκοπή Ευρυτανίας, με πρώτο επίσκοπο τον Σεραφείμ Δομβοΐτη ο οποίος για δέκα χρόνια εποίμανε, με μόνιμη έδρα το Καρπενήσι. Στις 26-5-1910 έχουμε την επανασύσταση της επισκοπής Ναυπακτίας και Ευρυτανίας, με απόφαση της Ιεράς Συνόδου μέχρι το 1932, οπότε προσωρινά καταργήθηκε η Μητρόπολη με υπαγωγή σε όμορες Μητροπόλεις: Φωκίδος, Αιτωλίας και Ακαρνανίας, Θεσσαλιώτιδος και Φθιώτιδος. Από 9-10-1933 αποφασίστηκε όμως και πάλι η ανασύσταση της επισκοπής Ναυπακτίας και Ευρυτανίας μέχρι και το 1978.

Η Ιερά Μητρόπολη Καρπενησίου ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1978, με απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, με έδρα το Καρπενήσι. Τον Ιανουάριο του 1979 ακολούθησε η εκλογή του κ. Νικολάου, ως πρώτου Μητροπολίτου Καρπενησίου και το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 1979, η ενθρόνισή του. Εποίμανε την Μητρόπολη για 37 ολόκληρα χρόνια, το Φεβρουάριο του 2016 υπέβαλε την παραίτηση του λόγω γήρατος, η οποία έγινε αποδεκτή από την Ιερά Σύνοδο. Το Μάρτιο του 2016 εξελέγη νέος Μητροπολίτης ο Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Ρέμπελος.